Salaanta guud wixii ka dabeeya, hordhac aan u idhaahdee; Beel weyntii Gadabuursi ee qarniyo hortood boqortooyada lahaa ee Afrika iyo geeskeeda ka talinaayey, ee aduun weynuhu usoo kala badin jirey ganacsigooda, ee gumeystihii Ingiriisna saanta ka saxeexey, ee Axmad Gurey diidey in dhulkooda taako la qaato walaalahayow ma waxa inoo dambeysey maanta halka eynu joogno? Waa iska xaal aduunye Inuu aqoon-laawe ededii (aunt) shaqo siisey ku deeb-leeyo Salaadiintii Gadabuursi ma qaadan karnaa?
Waa wakhtiyadii la sheegey ee lagu tilmaamey aakhiro samaanka. Waxana dhinac walba ka muuqda calaamadihii qalabaa-gadiska ee tilmaamayay iney gabagabo tahay aduunku. Bal akhristayaalow arimahan qalabaa gadiska ah ila eega;
• Cudurkii (Virus) baa u hanjabaaya Dawadii ka adkeyd
• Gaajadii baa u hanjabeysa cuntadii lagu daminaayey baahida
• Haraadkii baa u hanjabaaya biyihii ka xeynaayay surmiga
• Aqoon-laawe baa u hanjabaaya aqoon-yahan
• Ramaax baa xakumaaya Awdal oo kasoo jeeda Adal-tii la yaqaaney (cajiib)
• Ramaax baa u hanjabaaya Salaadiintii Gadabursi oo waliba gaar ahaan afka u dhiganaaya Suldaankii guud ee beesha Gadabuursi !!! Wax lala yaabo…
Sida kor ku cad aduun waa qalabaa gadis (upside down). Sootan Awdal la baabiiyey ee inamadii abtirsiinta shaqo lagu siiyey farta u lulayaan odayaasha reer Awdal.
Ramaax waa la yaqaan oo Minnesota taksigeedii ka reysey. Mana laha aqoon uu ku maamulo gobolkii aqoonta. Inuu Ramaax u hanjabo Suldaanadii Gadabuursi oo waliba uu afkiisa ku balaadhsho Suldaan Saleeban waa ayaan daro ku habsatey Gadabuursi.
Markii reer Awdal Minnesota iyo woqooyiga Mareykan jaamacadaha u dareerey ee Ramaax iyo qeyrkiina Taksi (Taxi) ku boodey la isma laheyn aqoon-laawe ayaa xukumi aqoonyahanka Gadabuursi. Waa qalabaa gadiska aduunyee ku qoondee iney tahay iska xaal aduun.
Markuu u hanjabaayay Ramaax Salaadiinta Gadabuursi, si xarago leh ayuu ugu dhawaaqey;
“Wabar iyo dadkiisu waa afar qof. Cidii baxeysa ee raaceysaa hada ha raacdo…”
Aniguna waxaan xasuusinayaa Ramaax;
Ramaaxow sidi sididaada mooyee dhul u dhacaaga hubso. Anku xasuusiyo SNM awalkii iney afar ahaayeen ka dhex shaqeynayay duurka iyo dajida Jigjiga. Suldan Wabar iyo jabhadiisuna tolkood bey la joogaan. Sida la ogyahay markii dambe tirada SNM wey biirtey kadibna waxey idinla gaadhey inaad kaadi u cabteen xoreynta goboladiina.
Sidoo kale Ramaaxow Wabar iyo jabhada xoreynta galbeedna maalinba maalinta ka dambeysa ayay si kordhayaan. Dhib yaraan baad u tidhee waa la bixi indhahaaga oo shana.
Kaadi sidiinii loo cabi maayo ee garowgii Gadabuursi oo subageysan oo lagu darey caanihii Harawaad ayaa loo cuni oo lagu xoreyn gobolada Gadabuursi. Bishuna hortaadey imane ha dhararsan. Sidiinii silci maayaan oo yagoo calooshu u buuxdu ayay soo galayaan Isaaqland.
Ramaaxow war lagu siiye hadii magaca Wabar idin dhibaayo oo cabsi qalbigiina ku beerey ku bishaareyso inaad maqli doontaan kun Wabar iyo kumanaan u diyaara xoreynta galbeedka. Madaxaagana gali in Gadabuursi dhigey qalinkii oo u qaatey qorigii ee hadii wanaag aad garanweydaan waa waxaad ka gurtaan.
Wuxuu yidhi Ramaax;
Wuxuu ka dhawaajey Ramaax isaga oo cadheysan inaan laga bixi Karin Somaliland islamarkaana uu carrabka ku adkeeyey inaan waxba laga qaadi karin oonan la jabin Karin Somaliland. Cajiib !!!
Anigana akhristow teyda ila eeg;
Ramaaxow war garaad dhaamaa jiree, hadii aad duurka u gasheen idinkoo diidey xaqdaradii dowladii Somalia iyo Afweyne, waa la diidi karaa cadaalad darida Isaaqland oo buuraha la gali karaa. Noqon meyso jaanlow anaguun baa wax diidi oo anaga nalama diidi karo. Ogow hadii aad cid diido in adigana lagu diidi karo.
Islamarkaana Ramaaxow ogow inaaney guushu idinkuun la dhalatey. Noqon meyso waxba laga qaadi kari maayo Isaaqland iyo ciidankeeda. Xasuuso idinkaa ku faanee inaad jabiseen Somalia ciidankeedii oo ahaa ciidanka labaad qaarada Afrika quwad ahaan. Hadii sidaa ay tahay maxaad u maleyn Ramaaxow Isaaqland oo afar baabuur oo Landcruiser ah afar qori ku rakibtey oo kolba meel ula carareysa. An kaaga jawaabee reer Awdal waxey yidhaahdaan;
“kaam shaafnaa maraakiib macadalaa huuri ….”
Hadii aad fahmi weydo ujeedada ereyadaa weydii Saylici. Ramaaxow hadii aad jabiseen ciidankii Afweyne waa la jabin karaa dhib yaraan afartiina Land Cruise.
Iskusoo wada xoori;
Ramaaxow hadalkaagii waa sidii hore loo sheegey oo afxumadaadii reer Awdal kaa fogeysey. Waa iga waxsheege ereyadanhoose guntida ku xidho oo wakhti walba xasuusnow intaanad hadal ka jeedin Awdal dhexdeeda meel ay noqotaba:
Waligeedba ninkii nagu kam’a kibirna noo keeno
Kabbo dhiig ah iyo waan siin jirnay kalax dhunkaaleede
Iidoor wuxuu kibir lahaa iyo keenadaan galiyay …..
U gaar ah Suldaanka guud Suldaan Suleyman;
Adeerow horaa loo yidhi “ Hibo Eebe ku siiyey habeen la iskama qaado” waa hubaal in Eebe kugu maneystey hibo. Allaha ku barakeeyo oo qaadirku cimri dheer ha kusiiyo waa lagugu badhaadhee.
Aduun addeerow fardo-fuul buu ismoodee dhul u dhacooga an eegno. Suldaankii Gadabuursow adeer raali ahow anagaa ku gabnee marnaba ma aheyn inaad isgaadhaan Ramaax oo kale.
Suleyman A. Dugsiiye
