Umu Salamah waxay markii dambe ka mid noqotey xaasaska rasuulkeena SCW kadib markii ninkeedu u geeriyooday dhaawac ka soo gaaray dagaalkii Uxud. Kahor waxay labaduba u haajireen Itoobiya oo markaa loo yaqaanay Abisiiniya ama dhulkii Xabashida oo hadda ah deegaan ka tirsan gobolka Tigreega. Magaceeda saxda ahaa wuxuu ahaa Hind waxana dhalay oday Makka caan ka ahaa ahaana faxal u roon dadka safarka ah.
Umu Salamah waxa iyada iyo ninkeeda Cabdullah ibn Cabdul-asad (naanays Abu Salamah) kahor ahaayeen dadka faro ku tiriska ah ee qaatay diinta Islaamka, waxa la sheegaa inay qoyska rasuulka scw, Abuubakar iyo dhowr qof oo kale ka horeeyeen.
Isla markii qabiilka Qureesh ay maqleen inay qaateen diinta Islaamka, waxay damceen inay dhiigooda jaqaan, waxayna bilaabeen inay garaacaan laakiin kuma guulaysan inay dabciyaan oo kufaarnimo ku soo celiyaan, waxayse ka sii qaadeen in iimaanku u sii kordho.
Ciqaabta lagu hayo iyada iyo ninkeeda Abu Salamah ayaa sii korodhey ilaa nolosha Makka ay u adkaysan waayeen. Kadibna rasuulkeena scw ayaa u fasaxay inay ka haajiraan magaaladii ay ku dhasheen iyo qaraabadoodii iyo weliba agtii rasuulkeena scw.
Haddaba hijrada ama ka tegida Makka iyada, ninkeeda iyo wiilkeeda yar ma ahayn mid fudud wuxuuse ahaa mid aad u xanuun badan oo ayna weligeed ilaawi karin.
Iyada ayaana sidan uga sheekaysay qisadeeda
Markii aniga iyo ninkeyga Abu Salamah go’aansanay inaan ka haajirno oo aadno Madinah, wuxuu ninkeyga ii diyaariyay awr, wuuna I korsiiyay, wiilkeygana wuxuu ii saaray dhabteyda kadibna wuu dhaqaaqay isaga oo aan joogsan ama sugin cidna.
Intaanan welli ka bixin Makka ayaa waxa na joojiyay rag aan isku qabiil nahay dabcan qabiilku aad ayuu u xoogweynaa xilligaa, waxayna ku dhaheen ninkeyga, inkastoo aad xor u tahay adigu inaad samayso waxaad jeceshahay, wax awooda uma lihid gabadhayda (waa iyada Umu Salamah). Waa gabadhayada, ma waxaad naga filaysaa inaan kuu ogolaano inaad naga kaxaysato?.
Kadibna way ku boodeen ninkeyga xoogna waa la iiga reebay ani iyo wiilkeyga. Waxa dhacdadaan arkaayay qabiilka uu ka soo jeedo ninkeyga oo arkay in ani iyo wiilkeyga ay na wateen. Cadho ayay is hayn kari waayeen.
Jooga jooga adeerayaal ayay ku qayliyeen wiilka xageed ku wadaan ma idinkaa leh, bartaa dhiga . Halkiibaa wiilkii la iiga xoogay kadibna gacanta ayay qabsadeen.
Murugaa ii bilaabatay
Si lama filaana daqiiqado yar kadib waxaan is arkay inaan keli ahay cidna ila joogin.
Ninkeygii keligii ayuu haajiray oo Madiina aaday wiilkeygii waxa kaxaystey ninkeyga qabiilkiisa anigana waxa xoog igu watay qabiilkeyga. Umu Salama waxa u bilaabatey murugo iyo walaac.
Maalintii aniga iyo ninkeyga iyo willkeyga nala kala reebay, waxaan duhur walba aadi jirey dooxadii ay murugadaan iigu bilaabatey, oo aan fadhiistaa. Waxaan dib u xasuustaa murugadaas ilaa aan ka ooyo inta habeenku soo galayo.
Waxaan sidaa ku jiray sanad iyo wax la jira ilaa maalin uu isoo agmaray nin ka tirsan qabiilka Banu Umayyah, arkayna xaalka aan ku suganahay. Wuxuu u tagay qabiilkeyga kuna yiri maad iska fasaxdaan gabadhaan miskiinta ah? Waxaad ku qasabteen inaad iyada iyo ninkeeda iyo ilmaheeda kala gaysaan.
Aakhirkii waa soo jilceen waxayna igu yiraahdeen orodoo u tag ninkaaga hadaad rabto. Laakiin sideen ninkeyga ugu tegi karaa Madiina anoo wadan wiilkeyga oo ah qayb dhan oo jidhkeyga iyo dhiigeyga ka mida ugana tagaa. Sidaan miyaa xornimo ah murugaa ii dhamaatee.
Qaar ka mida ayaa qalbiyadoodu ii furmay waxayna ila qaateen inay ila doonaan wiilka iina dacwoodaan. Waxana ugu dambeyn ninkeyga qabiilkiisa la iiga keenay wiilkeygii.
Hadda ayaa naftu igu soo noqotey ma rabo inaan daqiiqad sii joogo Makka waayo waxaan ka baqayaa in dib la ii dhigo mana garanayo cid I sii raacda si aan ula midoobo ninkeyga oo Madiina ku sugan.
Safarkeeda Madiina
Kadibna waxaan si degdega u diyaariyay awrkeyga wiilkeygana ku qabtey dhabta kadibna awrka u jeediyay wadada Madiina. Markaan gaaray Tanciim oo Makka u jirta ilaa 3km waxaan la kulmay Cusmaan ibn Dalxa oo ahaa ninkii hayay furaha kabcada Islaamka kahor oo welli aan Muslim ahayn.
“Xageed u socotaa gabadhii Sadarakiibey (aabaheed naanaystiisa) ayuu I weydiiyay? Waxaan u socdaa ninkeyga oo ku sugan Madiina ayaan ugu jawaabay laakiin qof kulama socdo ayuu iigu jawaabay, maya yaa RABI Ilaahay ka sokow wiilkeyga yar ayaan dhabta ku haystaa ayaan ku jawaabay.
Wuxuu ku dhaartey inaanu cidla igu ii sii deyn ilaa uu Madiina igu hubsado kadibna awrka ayuu hogaanka u qabtey waana na kaxeeyay. RABI ayaa awoodlee ma arag Carab ka nasabsan kana faxalsan.
Markaan gaarno meel lagu nasto wuu fadhiisin awrka, wuuna i sugi ilaa aan ka dego kadibna awrka ayuu geed geyn jiray, dabadeedna wuxuu tegi hadhka geed kale. Markaan nasano wuu diyaarin awrka kadibna hogaanka ayuu u qaban. Sidaa ayaan ku soconay maalin kasta ilaa aan gaadhnay Madiina.
Markaan gaadhnay Quba oo ilaa 2 mayl u jirta Madiina ayuu yiri ninkaaga tuuladaan ayuu joogaa ee ku gal barakada RABI.
Umu Salamah ugu dambeyn waxay is arkeen ninkeeda oo farxad is hayn kari waayay markuu arkay xaaskiisa iyo wiilkiisa, iyadna muxubo awgeed ayay kala balaaratay.
Sheekada oo dheer waxaan ku soo koobnay in ninkeeda oo asxaabi weyn ahaa kana qayb galay dagaalkii Badar inuu u geeriyooday dhaawac ka soo gaaray dagaalkii Uxud. Duco ninkeedu ku ducaystey markii uu u jiifay dhaawaca, ayay iyadna dirqi ku dhamaysay taas oo RABI u aqbalay kadibna oori u moqotey nin ka fiican ninkeeda waana xabiibkeena scw scw.
Rashiid Ceelaanyo
ARAABINEWS